Αν η Αθήνα μετατρεπόταν σε πεδίο μάχης θα σκεφτόσασταν ποτέ να βρείτε καταφύγιο στην Εθνική Βιβλιοθήκη; Ή το εντελώς αντίθετο: αν αναζητούσατε ένα μέρος να αποσυρθείτε, μια «όαση για σκέψη και αναστοχασμό» θα επιλέγατε την Εθνική Βιβλιοθήκη ή μια ήσυχη γωνιά στο καφέ της γειτονιάς σας;
της Μαρίας Κατσουνάκη
Η Ελλάδα θα υποδεχτεί τη νέα Εθνική Βιβλιοθήκη στο Φαληρικό Δέλτα, το 2016. Σε λιγότερο από δύο χρόνια ένα κτίριο σχεδιασμένο από τον Ρέντσο Πιάνο σύμφωνα με τις σύγχρονες αντιλήψεις, που κι αυτές διαρκώς ανανεώνονται και αναμορφώνονται, θα είναι έτοιμο να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Ποιο ρόλο και σε ποια κοινωνία;
Ας συνδεθούμε με τον υπόλοιπο κόσμο: πώς διαμορφώνεται το τοπίο των Βιβλιοθηκών, σε Αμερική και Ευρώπη, μέσα στον 21ο αιώνα; Τολμηρά, ανατρεπτικά, παρεμβατικά ανοιχτό στους πολίτες αλλά και με την αμηχανία που προκαλεί η κινητικότητα των αλλεπάλληλων μεταβάσεων.
Ferguson Public LIbrary
H Βιβλιοθήκη του Φέργκιουσον έμεινε ανοιχτή και λειτούργησε ως σχολείο όταν ξέσπασαν οι μεγάλες ταραχές στην πόλη μετά την ανακοίνωση της απόφασης των ενόρκων να μην παραπεμφθεί σε δίκη ο λευκός αστυνομικός που σκότωσε τον άοπλο μαύρο έφηβο. Τις ημέρες της εξέγερσης στο Φέργκιουσον του Μιζούρι τα σχολεία παρέμειναν κλειστά. Η Βιβλιοθήκη ως επιβράβευση της στάσης της συγκέντρωσε δωρεές που ξεπέρασαν τα 175.000 δολάρια σε διάστημα μικρότερο των δύο ημερών. Ο διευθυντής της δήλωσε ότι δεν περίμενε καθόλου αυτήν την αντίδραση (αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσό καλύπτει το μισό του ετήσιου προϋπολογισμού της) όταν δημοσιοποίησε την απόφαση να φιλοξενούν μαθητές από τις 9 π.μ. έως τις 3 μ.μ., με τη βοήθεια δασκάλων και εθελοντών. Στην ιστοσελίδα της η Βιβλιοθήκη του Φέργκιουσον περιγράφεται ως ένα μέρος που ενθαρρύνει τη διά βίου μάθηση, τις δεξιότητες των νέων, την εξοικείωση με την τεχνολογία και τα νέα μέσα. Σκοπός της είναι να καταστήσει την πόλη πιο ελκυστική τόσο για τους ίδιους τους κατοίκους της όσο και για τους επισκέπτες.
Arlington Central Library
Οι Βιβλιοθήκες του 21ου αιώνα για να εξασφαλίζουν πόρους και να υποστηρίξουν την επιβίωσή τους πρέπει να αποδεικνύουν την αξία τους και μέσα από τις υπηρεσίες που διαθέτουν και την επικοινωνία τους με το κοινό. «Ο 21ος αιώνας απαιτεί διαρκή προσαρμογή οργανισμών στο νέο περιβάλλον», έχει πει ο Γιάννης Τροχόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του «Κέντρου Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος», υποστηρίζοντας ότι «θα εξαφανιστούν Βιβλιοθήκες όπως εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι». Όσες κατορθώσουν να μεταμορφωθούν θα αποτελέσουν κοινωνικό στήριγμα για τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα που αναζητούν πρόσβαση στη γνώση και στην πληροφορία. Στην άποψη αυτή συγκλίνουν σχεδόν όλοι όσοι ασχολούνται με τις Βιβλιοθήκες και τον μετασχηματισμό τους σε πολυχώρους, σε πολυπρισματικούς πολιτιστικούς οργανισμούς σε διαρκή επαφή με την κοινωνία. Πριν από δυο χρόνια η Νταϊάν Κρες, υπεύθυνη για τη δημοτική Βιβλιοθήκη του Άρλινγκτον (προάστιο έξω από την Ουάσιγκτον) είχε δηλώσει σε συνέντευξή της στην «Κ» (στον Ηλία Μαγκλίνη): «Καθώς έχουμε πρόβλημα αστέγων, το προσωπικό μας περνά από σεμινάρια εκπαίδευσης προκειμένου να χειρίζεται άστεγους ή άτομα με ψυχικά νοσήματα. Εφόσον υπακούουν στους κανόνες, είναι ελεύθεροι να παραμείνουν. Συνήθως, απλώς αναζητούν μια ήσυχη γωνιά και διαβάζουν. Οφείλουμε να τους εξυπηρετούμε όπως οποιονδήποτε άλλον πολίτη».
Aarhus
Στην πόλη Άαρχους, στη Δανία, ετοιμάζεται ένα καινούργιο σύμπλεγμα κτιρίων, με Βιβλιοθήκη, που θα εγκαινιαστεί το 2015. Το video, στην ιστοσελίδα της, αρχίζει με την αντίστροφη μέτρηση μιας εκτόξευσης. «Εκτόξευσης» στο μέλλον. Η νέα δημόσια Βιβλιοθήκη του Ελσίνκι (θα εγκαινιαστεί το 2018 στα 100χρονα της φινλανδικής ανεξαρτησίας), προβάλλεται ήδη ως «πρότυπο» της νέας εποχής: στον 2ο όροφο, τον «χώρο που δεξιότητες και ιδέες παίρνουν ζωή», θα υπάρχει και σάουνα, στον τρίτο, δημιουργείται μια silent area, «μια όαση για σκέψη και αναστοχασμό».
Ελσίνκι
Η ανακαινισμένη εκδοχή της ιστορικής Βιβλιοθήκης του Μάντσεστερ προσπαθεί να βάλει «τάξη στο χάος» με σειρά εκδηλώσεων, την οργάνωση των οποίων αναθέτει στην κοινωνία των πολιτών. Ο χώρος δεν ελέγχεται· διασφαλίζεται. Η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον θεωρείται περισσότερο από δεδομένη· απαραίτητη. Μότο της μοιάζει να είναι: «οι απέξω είναι πιο ευέλικτοι από τους απομέσα».
John Rylands Library, Manchester
«Επιστρέφοντας» στην Ελλάδα, στρεφόμαστε στην περιώνυμη (μετά το βραβείο Γκέιτζ) Βιβλιοθήκη της Βέροιας. Έγραφε η Γιώτα Μυρτσιώτη στην «Κ» (23/11/2014): «Είναι η Βιβλιοθήκη του μέλλοντος, που δεν δανείζει μόνο βιβλία, περιοδικά, DVD, CD-ROM, επιτραπέζια παιχνίδια, αλλά και Kindle, μουσικά όργανα, διαθέτει στούντιο ηχογράφησης, κάμερα για βιντεοκλίπ, τρισδιάστατο εκτυπωτή, Maker Space… Ο νέος χώρος στον πρώτο όροφο, πρόσφατα ανακαινισμένος, δεν είναι φορτωμένος με βιβλία («η φιλοσοφία δεν είναι να δημιουργήσουμε αποθήκες βιβλίων, 100.000 αρκούν», λένε οι αρμόδιοι), αλλά με ενυδρείο, αναπαυτικές πολυθρόνες, design έπιπλα σε ανοιχτές, πολύχρωμες, φωτεινές και ευχάριστες αίθουσες, γεμάτες οθόνες υψηλής αισθητικής και τεχνολογίας…». Τα εγγεγραμμένα μέλη της ανέρχονται σε 30.000, δηλαδή το 61% του πληθυσμού της πόλης.
Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας
Ο κόσμος των Βιβλιοθηκών δεν έχει καμία σχέση με τον σιωπηλό ή υποφωτισμένο χώρο ανάγνωσης για λίγους και ειδικούς. Είναι πλέον ένας τόπος συνάντησης. «Ένας τόπος για τους ανθρώπους», όπως είχε πει ο Ρέντσο Πιάνο στο «Γεύμα» του με τον «Κ» (12/12/2010). «Ένα μέρος που θα διώχνει τον φόβο, δημιουργώντας κοινότητα αισθημάτων, την πεποίθηση ότι μοιραζόμαστε τα ίδια πράγματα ανεξάρτητα από το χρώμα και την προέλευσή μας».
Πηγή: Η Καθημερινή