Το πρόγραμμα στοχεύει, στην εκμάθηση των εντελώς βασικών σταθμών της νεοελληνικής λογοτεχνίας των τελευταίων δύο αιώνων –του λογοτεχνικού «κανόνα», μέσα από αντιπροσωπευτικά δείγματα κειμενικών ειδών
Το Κέντρο Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) σας καλωσορίζει στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Δημιουργική Γραφή. Θεωρία και Πράξη», διάρκειας 100 ωρών (διδακτικές ώρες), το οποίο θα διεξαχθεί το Χειμερινό Εξάμηνο του 2022 και θα υλοποιηθεί με την μέθοδο της σύγχρονης -και ασύγχρονης- εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, μέσω της πλατφόρμας zoom.
Επιστημονική Υπεύθυνη του προγράμματος: η Μαρία Αθανασοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Θεωρίας της Λογοτεχνίας, του Τμήματος Θεάτρου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η οποία έχει υπερεικοσαετή πείρα στην διδασκαλία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, της Θεωρίας της Λογοτεχνίας και -εσχάτως- της Δημιουργικής Γραφής, εντός και εκτός ΑΠΘ. Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα στρέφονται γύρω από ζητήματα ποιητικής της ελληνικής πεζογραφίας και ποίησης των τελευταίων δύο αιώνων, τη θεωρία των λογοτεχνικών ειδών, τις σχέσεις λογοτεχνίας και ζωγραφικής, τις σχέσεις λογοτεχνίας και εθνικής ταυτότητας, και το διαπολιτισμικό στοιχείο της ελληνικής λογοτεχνίας, με ειδική αναφορά στη λογοτεχνία των Ελλήνων της Αμερικής, την ελληνική λογοτεχνία της Κύπρου, τη λογοτεχνία των Ελλήνων εβραίων του μεσοπολέμου. Συγγραφέας τριών βιβλίων νεοελληνικής φιλολογίας, αρθρογραφεί, επίσης, τακτικά, ως κριτικός λογοτεχνίας και δοκιμίου, σε έγκυρα έντυπα νεοελληνικής φιλολογίας και κριτικής, λ.χ. στο Δέντρο, τη Νέα Εστία, τη Νέα Πορεία, την Παρέμβαση (Κοζάνης), την Ποιητική, τον Πόρφυρα (Κερκύρας), το Ύλαντρον (Λευκωσίας), το The Books’ Journal –όπου τελεί και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του περιοδικού. Κατάλογος της εργογραφίας της διατίθεται στον ιστότοπο: https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=8984 .
Στο πρόγραμμα διδάσκουν επίσης τα μέλη του διδακτικού προσωπικού του ΑΠΘ: Δρ. Σοφία Νικολαΐδου, ΕΕΔΙΠ του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, αναγνωρισμένη πεζογράφος και διαπρεπής θεωρητικός της Δημιουργικής Γραφής (βλ. την εργογραφία της στον ιστότοπο: https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=11913), και Δρ. Αλίκη Συμεωνάκη, ΕΕΔΙΠ του Τμήματος Θεάτρου, συντονίστρια πολλών εκπαιδευτικών έργων (εγχειριδίων, προγραμμάτων) σε Ελλάδα και Κύπρο με αντικείμενο την εισαγωγή του μαθήματος της Δημιουργικής Γραφής στο Σχολείο (βλ. στον ιστότοπο: https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=104130). Στο πρόγραμμα διδάσκουν ακόμα: ο ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής και περφόρμερ, εκ των εισηγητών της παραστασιακής ποίησης στην Ελλάδα, Βασίλης Αμανατίδης (βλ. στον ιστότοπο: https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=8482), ο ποιητής, μεταφραστής και εκδότης Γιώργος Αλισάνογλου (βλ. στον ιστότοπο: https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=68171), η εκπαιδευτικός, ποιήτρια και θεωρητικός της χρήσης της Δημιουργικής Γραφής στο Σχολείο, Αγγελική Πεχλιβάνη (βλ. στον ιστότοπο: https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=117451), η εκπαιδευτικός και επιμελήτρια εκδόσεων, συνεργάτης του ΚΕΓ, Γεωργία Δράκου (βλ. https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=90548). Τέλος, ο δημοσιογράφος, μεταφραστής και επιμελητής εκδόσεων Γιάννης Κοτσιφός (βλ. στον ιστότοπο: https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=21394).
Στόχος του προγράμματος
Στόχος του προγράμματος είναι : Το πρόγραμμα στοχεύει, στο πρώτο μέρος του: στην εκμάθηση των εντελώς βασικών σταθμών της νεοελληνικής λογοτεχνίας των τελευταίων δύο αιώνων –του λογοτεχνικού «κανόνα», μέσα από αντιπροσωπευτικά δείγματα κειμενικών ειδών όπως: το μυθιστόρημα (αποσπάσματα), το διήγημα, και το έμμετρο ή ελευθερόστιχο ποίημα. Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος, θα ακολουθήσουν συγγραφικά εργαστήρια πεζογραφίας και ποίησης, με πανελλήνια αναγνωρισμένους πεζογράφους και ποιητές, που θα διδάξουν το αλφαβητάρι της καλλιτεχνικής συγγραφής. Ενισχυτικά θα συζητηθούν οι τεχνικές της επιμέλειας –τόσο της καλλιτεχνικής επιμέλειας λογοτεχνικού κειμένου, που συνήθως αναλαμβάνει ένας έμπειρος επιμελητής μέσα σε έναν εκδοτικό οίκο, όσο και της πιο τεχνικής επιμέλειας και ορθής εκφοράς λόγου που απαιτείται για την παραγωγή υπηρεσιακών εγγράφων. Σκοπός του προγράμματος η διάχυση του νέου γνωστικού αντικειμένου, αλλά και καλλιτεχνικής πρακτικής, της «Δημιουργικής Γραφής» που διδάσκεται αυτόνομα για πρώτη φορά, στο ΑΠΘ.
Αναγκαιότητα προγράμματος
Η αναγκαιότητα του προγράμματος συνίσταται στο ότι προβάλλει τη σπουδαιότητα, και προάγει την ορατότητα, των καλλιτεχνικών εκφράσεων των υποκειμένων, σε εποχή κυριαρχίας της τεχνολογίας, και της εργαλειακής αντιμετώπισης του βίου. Ειδικότερα, προωθεί μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης που δεν είναι ευρύτερα γνωστές στον πληθυσμό, καθώς δεν διδάσκονται στο σχολείο, ούτε προβάλλονται επαρκώς στη δημόσια σφαίρα, διότι έχουν υποσκελιστεί από οπτικές μορφές έκφρασης, όπως ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, η διαφήμιση, γενικότερα η εικόνα. Εδώ προτείνεται η επαναφορά στον λόγο. Τέλος, ας σημειωθεί ότι στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σταδιακά αντικαθίσταται το γνωστικό αντικείμενο της «Λογοτεχνίας» από το αναδυόμενο γνωστικό αντικείμενο της «Δημιουργικής Γραφής», άρα είναι εντελώς απαραίτητο να αρχίσει να διδάσκεται το αντικείμενο αυτό στους καθηγητές, ώστε να μπορεί να διδαχθεί με επάρκεια και στους μαθητές τους. Ο διττός χαρακτήρας του προγράμματος (θεωρητικός, αλλά και καλλιτεχνικός ταυτόχρονα), διασφαλίζει την σφαιρική κατανόηση του φαινομένου «Δημιουργική Γραφή» από τους εκπαιδευομένους.
Μαθησιακά αποτελέσματα
Ολοκληρώνοντας το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα, οι συμμετέχουσες/συμμετέχοντες θα μπορούν:
•Να αναγνωρίζουν τους βασικούς σταθμούς εξέλιξης της νεοελληνικής πεζογραφίας και ποίησης μέσα από την ανάλυση της κατασκευαστικής διάστασης των έργων, δηλ., μέσα από την ανάλυση της εσωτερικής οικονομίας της καλλιτεχνικής πράξης που τα «έφερε στη ζωή».
•Σε επίπεδο καλλιτεχνικής πρακτικής, οι εκπαιδευόμενοι θα μπορούν: να αναγνωρίζουν τα βασικά συγγραφικά στάδια και τα βασικά συγγραφικά εργαλεία της αφήγησης.
• Να είναι εξοικειωμένοι με βασικές αφηγηματικές πρακτικές.
• Να έχουν ασκηθεί στη συγγραφή πεζογραφίας και ποίησης.
• Να έχουν ασκηθεί στο να λειτουργούν ως συγγραφική και αναγνωστική ομάδα, η οποία προσλαμβάνει κριτικά και επιμελείται μη μυθοπλαστικά, αλλά και μυθοπλαστικά κείμενα.
Το πρόγραμμα προάγει, έτσι, τη φιλαναγνωσία, την καλλιλογία, αλλά και την πιο συνειδητή γνώση βασικών σταθμών της νεοελληνικής λογοτεχνίας των τελευταίων δύο αιώνων: δηλαδή, την λογοτεχνική και κριτική εγγραμματοσύνη, την «Δημιουργική Γραφή-Ανάγνωση».
Σε ποιους απευθύνεται το πρόγραμμα
Το πρόγραμμα απευθύνεται:
1. Σε ανθρώπους που αγαπούν την ανάγνωση και ενδιαφέρονται για την γραφή· 2. Σε ανθρώπους που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στη συγγραφή· 3. Σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται να γνωρίσουν τον συγγραφικό μηχανισμό εκ των έσω, ώστε να αποκτήσουν μια πιο βαθιά και ουσιαστική σχέση με την λογοτεχνία και να την απολαμβάνουν ακόμη περισσότερο· 4. Σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται για τα εργαλεία της αφήγησης, με στόχο να τα αξιοποιήσουν στην καθημερινή τους ζωή ή στην επαγγελματική τους ενασχόληση (εκπαιδευτικοί, δημοσιογράφοι, άνθρωποι που εργάζονται στη διαφήμιση και την επικοινωνία, επαγγελματίες στο χώρο του βιβλίου, άνθρωποι που αξιοποιούν τη αφήγηση για την παραγωγή πολιτιστικού/πολιτισμικού υλικού).
Κατηγορίες υποψηφίων που γίνονται δεκτές/οί/Προαπαιτούμενες γνώσεις/ Κριτήρια επιλογής
Αίτηση συμμετοχής μπορούν να υποβάλουν: Απόφοιτοι λυκείου που ενδιαφέρονται για την συγγραφή· φοιτητές των ανθρωπιστικών επιστημών και των τεχνών του λόγου, που ενδιαφέρονται να ενισχύσουν τις σπουδές τους με εμβάθυνση στο αντικείμενο της δημιουργικής γραφής· επαγγελματίες από το χώρο του βιβλίου, της διαφήμισης, της μουσειολογίας, κτλ., και γενικότερα κάθε είδους επαγγέλματος που βασίζεται στον λόγο και στην συγγραφή. Εκπαιδευτικοί.
►Πρόσβαση στο διαδίκτυο
► Κατοχή προσωπικού e-mail
► Aπαιτείται επίσης: ικανότητα χρήσης επεξεργαστή κειμένου (πρόγραμμα word), και πλατφόρμας zoom.
Για την επιλογή των υποψηφίων απαιτείται η κατάθεση της σχετικής φόρμας αίτησης, στην οποία επίσης θα αναγράφονται οι λόγοι επιλογής του συγκεκριμένου προγράμματος, καθώς και δείγμα γραφής 100-350 λέξεων (πρωτότυπο ποίημα ή μικρό αφήγημα). Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας μέχρι την συμπλήρωση του μέγιστου δυνατού αριθμού εγγραφών για αυτόν τον κύκλο του προγράμματος, που έχει οριστεί στους 28 συμμετέχοντες.
Μέθοδος υλοποίησης
Στο πρώτο μέρος του προγράμματος (12 ώρες) θα συζητηθούν μείζονες ποιητές και πεζογράφοι των τελευταίων δύο αιώνων μέσα από την ανάγνωση και ανάλυση αντιπροσωπευτικών δειγμάτων γραφής τους. Θα εστιάσουμε στα στοιχεία μορφολογίας των κειμένων τους, και στην κατασκευαστική τους διάσταση –εισερχόμενοι, έτσι, στο «εργαστήρι» των συγγραφέων μας (διδάσκουσα: Αθανασοπούλου). Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος, μετά από σύντομη ανασκόπηση της ιστορίας της ανάδυσης της Δημιουργικής Γραφής ως χωριστής καλλιτεχνικής πρακτικής (διδάσκουσα: Συμεωνάκη), θα πραγματοποιηθούν Εργαστήρια Δημιουργικής Γραφής. Τα εργαστήρια θα έχουν διμερή οργάνωση. Θα προηγείται «παράδοση» σχετικά με τα μυστικά του κάθε είδους (μυθιστόρημα, διήγημα, ποίημα), στη συνέχεια θα προετοιμάζονται από τους συμμετέχοντες λογοτεχνικά κείμενα στον δικό τους χρόνο σχετικά με το κάθε είδος, σε επόμενη συνάντηση τα κείμενα θα συζητώνται ομαδικά και θα προτείνονται βελτιώσεις. Προβλέπονται 12 ώρες σύγχρονης διδασκαλίας για την πεζογραφία (διδάσκουσα: Νικολαΐδου), 13 ώρες για την ποίηση (διδάσκοντες: Αλισάνογλου, Αμανατίδης, Πεχλιβάνη). Για το τρίτο μέρος του προγράμματος (12 ώρες) προβλέπονται εργαστήρια επιμέλειας κείμενου. Ο Κοτσιφός θα επιμείνει στην επιμέλεια της μυθοπλαστικής αφήγησης, και της ποίησης –εκθέτοντας τις τεχνικές στις οποίες καταφεύγουν μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι στην Ελλάδα και το εξωτερικό, για την βελτίωση του προϊόντος τους. Η Δράκου θα επιμείνει στις τεχνικές επιμέλειας δοκιμιακών κειμένων και υπηρεσιακών εγγράφων.
Εκπαιδευτικό υλικό / Άλλες παροχές
Στις συμμετέχουσες/στους συμμετέχοντες παρέχονται:
1. Αποσπάσματα από οδηγούς δημιουργικής γραφής, σε ψηφιακή μορφή, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του μαθήματος·
2. Αποσπάσματα μελετών γύρω από τη δημιουργική γραφή (ως γνωστικό αντικείμενο και παιδαγωγικό εργαλείο) σε ψηφιακή μορφή, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του μαθήματος, στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα·
3. Αποσπάσματα από ημερολόγια συγγραφέων, σχετικά με τις δυσκολίες και τα μυστικά της δικής τους συγγραφικής τέχνης, σε ψηφιακή μορφή, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του μαθήματος·
4. Σύντομη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, σε ψηφιακή μορφή, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του μαθήματος·
5. Ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων σε ψηφιακή μορφή (ή σκαναρισμένα αρχεία), για την διεξαγωγή της ‘θεωρίας’ του προγράμματος.
Δομή Εκπαιδευτικού προγράμματος
Θεματική ενότητα 1: Νεοελληνική ποίηση 19ου αιώνα: Σολωμός, Κάλβος, Παλαμάς: η κατασκευαστική και γενετική διάσταση (3 ώρες – Αθανασοπούλου).
Θεματική ενότητα 2: Νεοελληνική ποίηση 20ού αιώνα: Καβάφης, Καρυωτάκης, Σεφέρης: η κατασκευαστική και γενετική διάσταση (3 ώρες – Αθανασοπούλου).
Θεματική ενότητα 3: Νεοελληνική πεζογραφία 19ου αιώνα: Βιζυηνός, Παπαδιαμάντης, Βουτυράς: η κατασκευαστική και γενετική διάσταση (3 ώρες – Αθανασοπούλου).
Θεματική ενότητα 4: Νεοελληνική πεζογραφία 20ού αιώνα: Πολίτης, Τσίρκας, Χατζής: η κατασκευαστική και γενετική διάσταση (3 ώρες – Αθανασοπούλου).
Θεματική ενότητα 5: Ιστορία της Δημιουργικής Γραφής. Πρόδρομοι και σημαντικοί σταθμοί στον αγγλοσαξονικό χώρο (3 ώρες – Συμεωνάκη)
Θεματική ενότητα 6: Εργαστήριο Πεζογραφίας, I: Μικρή και μεγάλη φόρμα: ομοιότητες και διαφορές (3 ώρες -Νικολαΐδου)
Θεματική ενότητα 7: Εργαστήριο Πεζογραφίας, II: Ο ήρωας, η δομή, η πλοκή (3 ώρες – Νικολαΐδου)
Θεματική ενότητα 8: Εργαστήριο Πεζογραφίας, IIΙ: Πραγματικότητα και μυθοπλασία. Έρευνα υλικού (3 ώρες -Νικολαΐδου)
Θεματική ενότητα 9: Εργαστήριο Πεζογραφίας, IV: Αφηγηματικό μοντάζ. Αυτοεπιμέλεια (3 ώρες – Νικολαΐδου)
Θεματική ενότητα 10: Εργαστήριο Ποίησης, I: Θεωρία και ασκήσεις δημιουργικής γραφής στις σταθερές φόρμες και το πεζόμορφο ποίημα (3 ώρες – Πεχλιβάνη).
Θεματική ενότητα 11: Εργαστήριο Ποίησης, ΙΙ: Θεωρία και ασκήσεις δημιουργικής γραφής στον ελεύθερο στίχο (5 ώρες – Αλισάνογλου)
Θεματική ενότητα 12: Εργαστήριο Ποίησης, ΙΙΙ: Θεωρία και ασκήσεις δημιουργικής γραφής στον ελεύθερο στίχο και την παραστασιακή ποίηση (5 ώρες – Αμανατίδης)
Θεματική ενότητα 13: Εργαστήριο επιμέλειας κειμένου, Ι: Η σχέση συγγραφέα-επιμελητή, οι επάλληλες γραφές, ο πραγματολογικός έλεγχος, αλήθεια και αληθοφάνεια, ύφος, δομή, πλοκή. (Εργαστήριο 6 ώρες-Κοτσιφός).
Θεματική ενότητα 14: Εργαστήριο επιμέλειας κειμένου, ΙΙ: Επιμέλεια-διόρθωση δοκιμιακού κειμένου. Ορθή έκφραση, καλλιλογία, τεχνικές (6 ώρες – Δράκου).
Εκπονούνται ασκήσεις δημιουργικής γραφής σε ποίηση και πεζογραφία, σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος. Συνολικά παράγει άνω των 1.000 λέξεων κάθε εκπαιδευόμενος. Μικρή τελική εργασία 600 λέξεων, επιπροσθέτως.
Υποχρεώσεις εκπαιδευόμενων/Πιστοποιητικό Επιμόρφωσης
Για την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος οι συμμετέχουσες/συμμετέχοντες θα πρέπει:
Α) να έχουν παρακολουθήσει το σύνολο των διδακτικών ενοτήτων. Οι απουσίες δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 10 % των προβλεπόμενων ωρών σύγχρονης εκπαίδευσης.
Β) να έχουν ολοκληρώσει με επιτυχία τη διαδικασία αξιολόγησής τους (αξιολογούνται οι ασκήσεις δημιουργικής γραφής και επιμέλειας σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος· προσθετικά λειτουργεί η τελική εργασία των 600 λέξεων που θα καλύψει το πεδίο της λογοτεχνικής κριτικής, με δημιουργικούς όρους)
Γ) να έχουν καταβάλει το σύνολο των διδάκτρων μέχρι την τρίτη εβδομάδα διεξαγωγής του προγράμματος
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος απονέμεται στις/στους συμμετέχουσες/συμμετέχοντες Πιστοποιητικό Επιμόρφωσης, το οποίο εκδίδεται από το Κέντρο Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης του ΑΠΘ και υπογράφεται από τον Πρόεδρο του ΚΕΔΙΒΙΜ και την/τον Επιστημονική/ό Υπεύθυνη/ο του Προγράμματος.
Στις/στους συμμετέχουσες/συμμετέχοντες που παρακολούθησαν αλλά δεν ολοκλήρωσαν το σύνολο του προγράμματος, μπορεί να παρέχεται Βεβαίωση Παρακολούθησης.
Κόστος συμμετοχής/Εκπτωτική πολιτική
ΚΌΣΤΟΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: 220 ΕΥΡΩ. ΕΚΠΤΩΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ ΚΕΔΙΒΙΜ/ΑΠΘ
Αιτήσεις
Οι ενδιαφερόμενες/οι υποβάλλουν αίτηση ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα του Κέντρου Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης του ΑΠΘ.
Η Αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από τα ακόλουθα δικαιολογητικά, τα οποία μπορούν να αποστείλουν και στο e-mail της Επιστημονικής Υπεύθυνης Προγράμματος, Αν. Καθηγήτριας Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Θεωρίας της Λογοτεχνίας Τμήματος Θεάτρου ΑΠΘ, Μαρίας Αθανασοπούλου: athanasopoulou@thea.auth.gr:
1. Σύντομο αυτοβιογραφικό κείμενο στο οποίο θα εξηγούνται οι λόγοι επιλογής του συγκεκριμένου προγράμματος.
2. Δείγμα γραφής του αιτούντος, έκτασης 100-350 λέξεων (πρωτότυπο μικρό πεζό ή ποίημα).
Σε περίπτωση που δεν συγκεντρωθεί ο ελάχιστος απαιτούμενος αριθμός επιμορφούμενων, το ΚΕΔΙΒΙΜ διατηρεί το δικαίωμα αλλαγής της ημερομηνίας έναρξης του προγράμματος ή και ακύρωσής του.
Όροι παρακολούθησης προγραμμάτων
