Οι περιπτώσεις όπου οι γονείς συνειδητοποιούν πως το παιδί τους δεν προφέρει σωστά κάποιες λέξεις είναι συχνές.
Παραδείγματα λανθασμένης προφοράς:
«Εγώ ζε σέλω να φάω τώλα»
«Τοίτα μαμά ατό το κολιτσάκι»
Επίσης, είναι συνηθισμένο φαινόμενο οι γονείς να μιμούνται τα λάθη προφοράς των παιδιών τους, να διασκεδάζουν με αυτά ή ακόμη και να αδιαφορούν, έχοντας την βεβαιότητα πως τα λάθη αυτά θα διορθωθούν κάποια στιγμή από μόνα τους στην πορεία της ανάπτυξης του παιδιού. Στην πραγματικότητα όμως, τα λάθη προφοράς μπορεί να διατηρηθούν ή και να γίνουν σοβαρότερα εάν οι γονείς δεν παρέμβουν την κατάλληλη στιγμή .
Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να περιγράψουμε τα διαδοχικά στάδια του λόγου από το πρώτο έτος ζωής του παιδιού.
•Γύρω στο πρώτο έτος το παιδί, γνωρίζει περίπου 15 λέξεις και τις προφέρει με τον δικό του τρόπο. Καταλαβαίνει το «ναι» και το «όχι» και είναι σε θέση να ακολουθήσει απλές εντολές.
•Στα δύο του χρόνια το παιδί χρησιμοποιεί κατά μέσο όρο 200 λέξεις τις οποίες συνδυάζει ανά δύο, ή ανά τρείς, δίχως να χρησιμοποιεί άρθρα και αντωνυμίες.
•Γύρω στα τρία χρόνια το λεξιλόγιο του παιδιού περιλαμβάνει περίπου 2500 λέξεις και η προφορά των λέξεων βελτιώνεται σημαντικά.
•Στα τέσσερα χρόνια το παιδί είναι σε θέση να θέτει ερωτήματα, να περιγράφει εικόνες, καθώς και να χρησιμοποιεί το «εγώ» στο λόγο του. Η ομιλία του παιδιού είναι καταληπτή 80% και έχει την ικανότητα να συμμετέχει σε συζητήσεις.
•Στα πέντε του χρόνια το παιδί είναι ικανό να χρησιμοποιεί συνδετικές λέξεις και να σχηματίζει αναφορικές προτάσεις. Αυξάνει το λεξιλόγιό του και σύντομα το παιδί είναι έτοιμο για τον γραπτό λόγο, αν και υπάρχουν ακόμα γραμματικές ή συντακτικές ατέλειες.
Γενικές συμβουλές για το παιδί που μαθαίνει να μιλάει (18 μηνών έως 4 ετών)
•Βεβαιωθείτε πως δεν υπάρχει η παραμικρή ακουστική ανεπάρκεια στο παιδί και σε περίπτωση αμφιβολίας πραγματοποιήστε ιατρικό έλεγχο της ακοής του.
•Μιλάτε συχνά στο παιδί με καθαρή φωνή και χρησιμοποιώντας απλές λέξεις.
•Διαβάστε στο παιδί μικρές ιστορίες παίζοντας με τη φωνή σας και ζωντανεύοντας αυτό που διαβάζετε. Έτσι θα το βοηθήσετε το παιδί να εμπλουτίσει το λεξιλόγιο του καθώς και να κατανοήσει τη γραμματική.
•Προσπαθήστε να καταλάβετε τα όσα λέει το παιδί, ακόμη κι αν αυτό είναι δύσκολο. Ενθαρρύνετε το παιδί να απαντήσει σε ερωτήσεις σας, προκαλώντας το να σχηματίσει ολοκληρωμένες προτάσεις.
Πώς πρέπει να αντιμετωπίζουν οι γονείς τα παιδιά που παρουσιάζουν ελαττώματα προφοράς;
Στην περίπτωση που παρατηρούνται λάθη προφοράς σε ένα παιδί τριών ή τεσσάρων ετών, η στάση των γονέων είναι σημαντική.
•Μην κοροϊδεύετε την αδυναμία του παιδιού να προφέρει σωστά τις λέξεις.
•Μην αναγκάζετε το παιδί να επαναλαμβάνει τις λέξεις μέχρι να τις προφέρει σωστά. Το παιδί θα θεωρήσει πως δίνετε μεγαλύτερη σημασία στον τρόπο που προφέρει τις λέξεις παρά στο περιεχόμενο των λεγόμενών του.
•Μην επαναλαμβάνετε τα λάθη του παιδιού. Είναι συχνό φαινόμενο οι γονείς να μιλούν σαν το παιδί, επειδή νομίζουν πως το παιδί θα τους καταλάβει καλύτερα.
•Μην παροτρύνετε το παιδί να μιλήσει πιο αργά, μιλήστε εσείς πιο αργά και το παιδί θα ακολουθήσει τη δική σας ταχύτητα – Βεβαιωθείτε πως επαναλαμβάνετε συχνά τη σωστή προφορά των λέξεων. Η επανάληψη αυτή θα διδάξει στο παιδί το πως θα πρέπει να προφέρει σωστά τις λέξεις.
Πότε πρέπει να συμβουλευτούμε ειδικό για τα λάθη προφοράς;
Τα περισσότερα προβλήματα στο λόγο του παιδιού είναι πιθανό να εξαφανιστούν αν αφήσετε την ομιλία του παιδιού να εξελιχθεί φυσιολογικά. Για τον λόγο αυτό, θεωρείται άσκοπη η παρέμβαση κάποιου ειδικού στο πρώτο και δεύτερο έτος της ζωής του παιδιού. Αυτό που προτείνεται συνήθως στους γονείς είναι να ξεκινήσουν με μία γενική εξέταση του παιδιού και έπειτα να προχωρήσουν σε θεραπεία, στην περίπτωση που αυτό κριθεί απαραίτητο, περίπου στην ηλικία των τεσσερισήμισι – πέντε ετών. Έτσι θα υπάρχει ένα ολόκληρο έτος για να διορθωθούν τα ελαττώματα προφοράς, πριν το παιδί παρακολουθήσει την πρώτη τάξη. Ωστόσο, στην περίπτωση που παρατηρούνται σοβαρά προβλήματα προφοράς, σημαντική καθυστέρηση της ομιλίας ή ακόμη αν το παιδί δεν έχει την ικανότητα να απαντήσει σε απλά ερωτήματα είναι σημαντικό να πραγματοποιηθεί μια γενική εξέταση και απο τα τρία ή τέσσαρα χρόνια του παιδιού.
Κωνσταντίνος Γκώτσης
Διδάκτωρ Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Reading
(Ph.D., University of Reading, UK)
Πηγή: www.eidikospaidagogos.gr