Ένας στους τρεις μαθητές έχει εμπλακεί σε ένα τουλάχιστον περιστατικό εκφοβισμού, ως θύτης, θύμα ή παρατηρητής!
Φαινόμενο το οποίο κερδίζει διαρκώς έδαφος αποτελεί πλέον και στη χώρα μας η σχολική βία. Ένας στους τρεις μαθητές έχει εμπλακεί σε ένα τουλάχιστον περιστατικό εκφοβισμού, ως θύτης, θύμα ή παρατηρητής! Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας, τουλάχιστον το 10 – 15% των μαθητών είναι θύματα συστηματικής βίας από τους συμμαθητές τους, πάνω από το 5% παραδέχονται ότι ασκούν βία και η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών είναι μάρτυρας περιστατικών σχολικού εκφοβισμού.
Η σχολική βία εμφανίζεται κυρίως, με τη μορφή του σχολικού εκφοβισμού (bullying), ο οποίος περιλαμβάνει τη λεκτική, τη σωματική, την ψυχολογική, τη σεξουαλική παρενόχληση, καθώς και το βανδαλισμό. Αποτελεί εσκεμμένη πράξη, που αποσκοπεί στην πρόκληση σωματικού ή ψυχικού πόνου και στην υποταγή του θύματος.
Ο εκφοβισμός είναι σύνθετο φαινόμενο και μπορεί να αναφέρεται σε σωματική (σπρωξίματα, κλωτσιές, μπουνιές), συναισθηματική, ή λεκτική επίθεση (κοροϊδία, βρισιές, σαρκασμό, χειρονομίες, συκοφαντίες, γελοιοποίηση, απειλές), σεξουαλικό (ανεπιθύμητο άγγιγμα, προσβλητικά μηνύματα, λεκτική παρενόχληση) και ηλεκτρονικό εκφοβισμό (κακόβουλα sms, κλήσεις, e-mail, chat με απειλητικό περιεχόμενο).
Τι είναι η Σχολική Βία
Η βία στο σχολείο μας απασχολεί συνήθως όταν ασκείται κυρίως σωματικά (σωματική επίθεση). Οπωσδήποτε τα σπρωξίματα, τα χαστούκια, οι γροθιές, οι κλωτσιές και γενικά η σωματική βία είναι η πιο ανησυχητική εκδήλωση της επιθετικότητας επειδή απειλεί άμεσα την ασφάλεια του παιδιού.
Υπάρχει όμως και η λεκτική επιθετικότητα που περιλαμβάνει βρισιές, κοροϊδία, σχόλια, χειρονομίες και γενικά ταπείνωση με ύβρεις ή εκφοβισμούς.
Κρυμμένη επιθετικότητα ή εχθρότητα βρίσκουμε και σε ενέργειες που δεν μοιάζουν καθόλου βίαιες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο αποκλεισμός ενός παιδιού από ομάδες συνομηλίκων και η κακή συνήθεια να του κρύβουν τα βιβλία, ή να του πετάνε τα πράγματα. Αυτές οι ενέργειες ουσιαστικά συνιστούν συναισθηματική επίθεση χωρίς χειροδικίες ή βρισιές.
Υπάρχει επίσης και ο σεξουαλικός εκφοβισμός: οι χειρονομίες οι οποίες προσβάλουν ένα παιδί, ο υποβιβασμός με απρεπή αγγίγματα, κινήσεις κ.λπ.
Νεόφερτος είναι και ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός που περιλαμβάνει τη χρήση e-mail, chat rooms και κινητών με κλήσεις απειλητικού περιεχομένου, καθώς και τη χρήση κάμερας με σκοπό την απειλή ή ταπείνωση του εφήβου.
Μορφές Σχολικής βίας /Μπούλιγκ
Η βία στο σχολείο έχει διάφορες μορφές, σωματικές, λεκτικές, ψυχολογικές που μπορούν να παρουσιάζονται σε συνδυασμό μεταξύ τους. Όλες έχουν σοβαρό συναισθηματικό αντίκτυπο.
• Η συνεχείς κοροϊδία, η καζούρα, οι γκριμάτσες και τα καψώνια
•Οι κλωτσιές, οι τρικλοποδιές, οι σπρωξιές, τα χτυπήματα, το φτύσιμο, μαλλιοτράβηγμα, δάγκωμα ή οποιασδήποτε άλλης μορφής σωματική επίθεση
• Η σωματική επαφή σε σημεία που καλύπτει ένα μαγιό
• Η αρπαγή, απόκρυψη ή καταστροφή των πραγμάτων του άλλου
• Οι απειλές και ο εκβιασμός (πχ, το να απαιτείς ή να αποσπάς χρήματα με βία, εκβιασμό ή εκφοβισμό)
• Η στέρηση φίλων, η απομόνωση και ο αποκλεισμός απ το παιχνίδι
• Οι διάδοση φημών και οι συκοφαντίες
• Ρατσιστικές, μεροληπτικές δηλώσεις και συμπεριφορές που αφορούν, την προέλευση, το παρουσιαστικό, την ταυτότητα, τη σεξουαλική τοποθέτηση, τη δυσκολία, την ιδιαιτερότητα, την ασθένεια του άλλου
• Τα σεξουαλικά υπονοούμενα σε βάρος κάποιου.
• Υπονοούμενα ή συκοφαντία σχετικά με τη σεξουαλική ταυτότητα του άλλου
• Η αποκάλυψη όσων σου εκμυστηρεύτηκε ο άλλος
• Τα κακοήθη μηνύματα ή οι σιωπηλές κλήσεις κινητού
• Η φωτογράφηση ή μαγνητοσκόπηση χωρίς τη συγκατάθεση του άλλου
• Η τοποθέτηση στο διαδίκτυο υλικού και κειμένων που αφορούν κάποιον χωρίς την συγκατάθεσή του.
• Το να επιμένεις στα ίδια παρότι ο άλλος αναστατώνεται και πληγώνεται
Σχολική Βία στο Δημοτικό
Το 10% έως 15% των μαθητών – κυρίως του δημοτικού – πέφτουν θύματα διάφορων μορφών βίας στο σχολείο. Τα παιδιά που εμπλέκονται σε τέτοια επεισόδια, παρουσιάζουν αλλαγές στη συμπεριφορά τους όπως μειωμένη διάθεση ή ακόμα και άρνηση να πάει σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία, ξαφνική «πτώση» των σχολικών επιδόσεων, χαμηλή αυτοπεποίθηση, αναίτιοι πονοκέφαλοι ή πόνοι στο στομάχι, ξαφνική αλλαγή στη διάθεση.
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά σημάδια που εμφανίζουν παιδιά που έχουν πέσει θύμα βίας και εκφοβισμού στο σχολείο. Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, ενώ στο λύκειο μειώνονται.
Οι μισοί από τους μαθητές – θύματα της βίας, δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός, ενώ οι υπόλοιποι μισοί συνήθως το αναφέρουν σε φίλους τους και σπανιότερα στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς τους.
Ποια παιδιά είναι ευάλωτα στη σχολική βία;
Οποιοδήποτε παιδί μπορεί πέσει θύμα ομάδας ή μεμονωμένων παιδιών που ασκούν βία στο σχολείο, όμως αυτά που είναι περισσότερο ευάλωτα είναι όσα διαφέρουν απ’ την ομάδα λόγω:
Εμφάνισης, (βάρος, χρώμα μαλλιών, μυωπίας, ύψος,)
Τρόπου ομιλίας, χαρακτηριστικών ή καταγωγής, θρησκείας
Οικογενειακής κατάστασης (διαζύγιο, μονογονεϊκή οικογένεια)
Της μη κοινωνικότητάς τους ή ‘μαζεμένης’, ντροπαλής συμπεριφοράς
Tης καλής ή της κακής απόδοσής τους στο σχολείο
Της δημοτικότητάς τους και το ωραίο τους παρουσιαστικό
Της ιδιαίτερης ικανότητας ή δυσκολίας (Για παράδειγμα: σύνδρομο Aσπενγκερ, Δυσλεξία, υπερκινητικότητα και ελλειμματική προσοχή, ιδιαίτερη έφεση στη μουσική, τα μαθηματικά),
Της αρρώστιας ή νοσηλείας τους.
Μίλα μη φοβάσαι…
1. Για αυτό που συμβαίνει δεν φταις εσύ. Δεν υπάρχει καμία πραγματική αιτία για να σε χτυπήσει κάποιος ή για να μιλήσει άσχημα για σένα
2. Πολλά παιδιά στα σχολεία βιώνουν τέτοιες καταστάσεις
3. Είμαστε περήφανοι για τον εαυτό μας. Δεν ντρεπόμαστε εμείς για κάτι άσχημο που έκανε κάποιος άλλος.
4. Εάν μας συμβεί κάτι το μοιραζόμαστε με τους δασκάλους και τους γονείς μας. Δεν μαρτυράμε το άλλο παιδί, βοηθάμε τον εαυτό μας
5. Οι δυσκολίες δεν εξαφανίζονται ποτέ από μόνες τους. Εάν συμβεί μια φορά είναι πολύ πιθανό να ξανασυμβεί
6. Η απομόνωση δεν είναι η λύση. Και άλλα παιδιά μπορεί να έχουν ενοχληθεί από τη συμπεριφορά εκφοβισμού. Μοιράσου την εμπειρία σου
7. Η αδιαφορία δεν είναι λύση. Η δράση ναι
8. Το να απαντήσεις με τον ίδιο τρόπο, δεν θα σε βοηθήσει. Απλά θα κάνεις κάτι που έτσι και αλλιώς σε ενοχλεί
9. Είσαι πολύ σημαντικός για πολλούς ανθρώπους. Εάν κοιτάξεις γύρω σου θα τους βρεις, και αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να σε βοηθήσουν
10. Κάλεσε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, δωρεάν και ανώνυμα, για να μιλήσεις με κάποιον ψυχολόγο.
